INTERVIEW met lector Amos van Gelderen

Meer aandacht voor taalonderwijs

“Taal is een ontzettend breed begrip. Het gaat veel verder dan spelling en grammatica. Als lector denk ik mee over de rol van taal in het onderwijs van onze hogeschool. Wat kan beter en hoe pakken we dat aan?”, vertelt Amos van Gelderen. Van Gelderen is sinds januari 2010 lector Taalverwerving en Taalontwikkeling bij het Instituut voor Lerarenopleidingen van Hogeschool Rotterdam. Bij Kenniscentrum Talentontwikkeling begeleidt hij onderzoeksprojecten op het gebied van taalverwerving en taalonderwijs.


Ondergeschoven kindje

“Taalverwerving gaat om het leren van een taal, bijvoorbeeld door kleuters of mensen die nieuw zijn in Nederland. Bij taalontwikkeling kijken we naar de ontwikkeling van iemands taalvaardigheid. Dus: hoe onderhoud én ontwikkel je je taalvaardigheid?”

Volgens de lector hebben taalverwerving en taalontwikkeling veel overlap: “Als een student bijvoorbeeld nieuwe kennis opdoet, heeft hij automatisch een grotere woordenschat nodig. Hij moet dan dus ook nieuwe woorden leren, net zoals een kleuter of anderstalige dat moet.”

Maar taal is veel meer dan woorden of spellingsregels leren, legt Van Gelderen uit. “Het gaat bijvoorbeeld ook om zinsopbouw, kritisch lezen en verbanden leggen. Taal is ontzettend belangrijk in het onderwijs en toch is het vaak een ondergeschoven kindje. Daar wil ik iets aan doen.”

Taal van het vak

Van Gelderen vertelt dat veel docenten vooral met hun vak bezig zijn en zich minder geroepen voelen om hun studenten iets op het gebied van taal en taalvaardigheid te leren. “Terwijl dat zo’n belangrijk onderdeel is. Schrijven, luisteren, lezen en praten: het is allemaal taal. Het zou mooi zijn als alle vakdocenten zich realiseren dat de kennis die ze overbrengen en toetsen, niet los van taal te zien is.” Van Gelderen laat zien dat elk vak een andere woordenschat vraagt. “Bij geschiedenis heb je natuurlijk heel andere woorden nodig dan bij wiskunde. Ik ben dan ook geen voorstander van het geven van een algemeen vak ‘schrijfvaardigheid’. Ik denk dat het veel effectiever is dat vakdocenten hun studenten de ‘taal van het vak’ leren. Die taal kennen zij immers als geen ander.”


Taalverwerving in Rotterdam

Rotterdam is een multiculturele stad. Voor veel inwoners is Nederlands niet de moedertaal. Een goede beheersing van het Nederlands onder Rotterdamse jongeren, maar ook ouderen, is dus niet vanzelfsprekend. Daarnaast zijn veel Rotterdammers laaggeletterd: zij kunnen niet goed lezen en schrijven. Er is dan ook grote behoefte aan ondersteuning bij het leren van de Nederlandse taal. Bijvoorbeeld in de voor- en vroegschoolse educatie. Ook op dit vlak begeleidt Van Gelderen verschillende promotieonderzoeken.


"Als lector denk ik mee over de rol van taal in het onderwijs van de hogeschool. Wat kan beter en hoe pakken we dat aan? ”

Onderzoek doen

“Ook in het onderzoek speelt taal een belangrijke rol”, zegt Van Gelderen. “Hoe schrijf je bijvoorbeeld een goed en begrijpelijk onderzoeksverslag? Of hoe lees en interpreteer je een wetenschappelijk artikel? Voor het merendeel van de studenten geldt dat ze hier veel te weinig mee oefenen tijdens hun studie. En als ze dan uiteindelijk hun eindscriptie moeten schrijven, hebben ze geen idee hoe ze dat moeten aanpakken.” Volgens Van Gelderen ligt een deel van het probleem in het feit dat docenten zelf ook weinig tot nauwelijks onderzoek doen. “Ze hebben ooit wel een scriptieonderzoek gedaan en de bijbehorende scriptie geschreven, maar dat is aan de magere kant om studenten te kunnen begeleiden. Daarom probeer ik docenten dan ook meer te betrekken bij het doen van onderzoek. Maar dat is best lastig. Veel docenten zeggen: ‘ik ben docent en géén onderzoeker’ en ze hebben meestal ook weinig tijd naast hun lessen. Naar mijn mening zou onderzoek doen een verplicht onderdeel van de functie van docent zou moeten zijn.”


Meer lezen

Lees het artikel van Van Gelderen op Scienceguide Taalontwikkeling van studenten; veel meer dan spelling en grammatica


Of de blog Onderwijs in feiten en meningen; feit of fictie? over fakenews, factcheckers en de rol van het onderwijs.


Voor zijn artikel 'Types and sequences of self-regulated reading of low-achieving adolescents in relation to reading task achievement' in het Journal of Research in Reading won van Gelderen de UKLA/Wiley Research in Literacy Education Award 2017.

Promotieonderzoek

Binnen de onderzoekslijn Optimalisering Leerprocessen van Kenniscentrum Talentontwikkeling begeleidt Van Gelderen verschillende promotieonderzoeken over taalverwerving en taalontwikkeling. De onderzoeken worden uitgevoerd door docenten van het onderwijsinstituut voor Lerarenopleidingen en van het Instituut voor Sociale Opleidingen van Hogeschool Rotterdam. Een voorbeeld van zo’n onderzoek: 'Hoe kunnen ouders de taalvaardigheid van hun kinderen op jonge leeftijd stimuleren?'

Dit artikel direct delen: